Caretta-caretta

Ο Κυπαρισσιακός κόλπος αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τόπους ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας caretta-caretta.

Οι θαλάσσιες χελώνες ξεκινούν την ζωή τους ως έμβρυα σε αυγά που εναποθέτουν οι θηλυκές χελώνες σε αμμώδεις παραλίες. Η θερμοκρασία καθορίζει το φύλο των νεοσσών στην κάθε φωλιά.

Η Caretta caretta, ένα από τα επτά είδη θαλάσσιων χελωνών που υπάρχουν στον πλανήτη, ζει περίπου 80 χρόνια και τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασπόνδυλα –έχει μάλιστα ιδιαίτερη προτίμησή στις τσούχτρες.

Ζει στη θάλασσα αλλά έχει πνεύμονες με αποτέλεσμα να βγαίνει συχνά στην επιφάνεια της θάλασσας για να αναπνεύσει και στις αμμώδεις παραλίες όπου γεννήθηκε η ίδια για να γεννήσει. Εκεί ολοκληρώνεται ο βιολογικός της κύκλος με την ωοτοκία, την εκκόλαψη, και την είσοδο των νεοσσών στη θάλασσα.

Η αναπαραγωγική περίοδος ξεκινά νωρίς την άνοιξη στη θάλασσα. Στη συνέχεια, την κάθε περίοδο ωοτοκίας οι θηλυκές γεννούν τρεις με τέσσερις φορές, τις βραδινές ώρες . Προτιμούν τις αμμώδεις παραλίες με ήπιες κλίσεις και χωρίς εμπόδια, όπου η άμμος έχει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά, τη σωστή θερμοκρασία και υγρασία, που είναι απαραίτητα στοιχεία για την επώαση.

Αφού η χελώνα βρει το κατάλληλο σημείο φτιάχνει τη φωλιά της με τα πίσω πτερύγια. Πρόκειται για έναν λάκκο 60 εκατοστών στον οποίο γεννά περίπου 120 αυγά άσπρα, μικρά και στρογγυλά. Μοιάζουν με μπαλάκια του πινγκ πονγκ και περιβάλλονται από μία ρευστή αντισηπτική ουσία που τα προστατεύει. Η εκκόλαψη τους διαρκεί περίπου δύο μήνες. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών του Ιουλίου και του Αυγούστου περίπου το 70% των αυγών θα εκκολαφθεί.

Οι νεοσσοί είναι μαύρου χρώματος, έχουν μήκος πέντε εκατοστά και ζυγίζουν δεκαεπτά γραμμάρια. Μόλις εκκολαφθούν, ανεβαίνουν όλοι μαζί στην επιφάνεια της άμμου και κατευθύνονται προς τη θάλασσα. Κάνουν την έξοδό τους συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το χάραμα και προσανατολίζονται προς το φωτεινότερο ορίζοντα.

Αυτό το πρώτο ταξίδι των νεοσσών είναι και το σημαντικότερο της ζωής τους γιατί βοηθά τα χελωνάκια να προσανατολιστούν και να μπορέσουν να ξαναγυρίσουν στον ίδιο τόπο μερικές δεκαετίες αργότερα για να γεννήσουν και να αναπαραχθούν. Οι νεοσσοί έχουν να αντιμετωπίσουν πολλούς φυσικούς εχθρούς όπως καβούρια, γλάρους και ψάρια. Η θνησιμότητά τους είναι εξαιρετικά υψηλή – υπολογίζεται ότι σε κάθε χίλια χελωνάκια επιζεί και ενηλικιώνεται μόνο ένα!

Η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta έχει καταχωρηθεί στο Διεθνές Κόκκινο Βιβλίο σαν απειλούμενο είδος. Ανάμεσα στις κύριες απειλές που αντιμετωπίζει είναι η υποβάθμιση και η καταστροφή των βιοτόπων αναπαραγωγής της, η χρήση αλιευτικών εργαλείων, η ύπαρξη σκουπιδιών και πλαστικών σακουλών.

Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Ζάκυνθο που φιλοξενεί κάποιες από τις σημαντικότερες παραλίες για την αναπαραγωγή της Caretta caretta στη Μεσόγειο, η τουριστική ανάπτυξη κοντά στις παραλίες ωοτοκίας με τις πολεοδομικές παρεμβάσεις, τον έντονο φωτισμό και το θόρυβο καθώς και τις ανθρώπινες δραστηριότητες αναψυχής στο θαλάσσιο χώρο προβάλει ως ξεχωριστός παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά τις περιοχές αναπαραγωγής και τις παραλίες ωοτοκίας. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ, οικολογική μη κερδοσκοπική οργάνωση, διεξάγει κάθε καλοκαίρι στην περιοχή της Κυπαρισσίας πρόγραμμα καταγραφής της αναπαραγωγικής δραστηριότητας της θαλάσσιας χελώνας στο νότιο τμήμα του Κόλπου, που αποτελεί και τον πυρήνα του βιότοπου.

Ο Κυπαρισσιακός Κόλπος φιλοξενεί κατά μέσο όρο 630 φωλιές τον χρόνο, από τις οποίες το 85% (περίπου 530 φωλιές) γίνονται στα νοτιότερα 10 χλμ. του Κόλπου. Η περίοδος αναπαραγωγής ξεκινά στα τέλη Μαΐου και διαρκεί μέχρι και τον Οκτώβριο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και με τη συμμετοχή εθελοντών από όλον τον κόσμο, ο ΑΡΧΕΛΩΝ διεξάγει τις παρακάτω δραστηριότητες:

• Πρωινή παρατήρηση κατά την οποία καταγράφεται καθημερινά η αναπαραγωγική δραστηριότητα
• Νυχτερινή παρατήρηση και μαρκάρισμα των χελωνών
• Προστασία των φωλιών από την ανθρώπινη δραστηριότητα και τη θήρευση από θηλαστικά (αλεπούδες, σκύλοι κ.ά.)
• Ενημέρωση του κοινού με τη λειτουργία Εποχικών Σταθμών Ενημέρωσης, με τη διοργάνωση ενημερωτικών προβολών με διαφάνειες σε τουριστικές μονάδες καθώς και με ενημερωτικές εξορμήσεις στην παραλία για την ευαισθητοποίηση των λουόμενων.

Στο νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο, και συγκεκριμένα στην τοποθεσία Αγιαννάκη, ο ΑΡΧΕΛΩΝ ίδρυσε και λειτουργεί Περιβαλλοντικό Επιστημονικό Σταθμό. Στο Σταθμό γίνονται οργανωμένες ξεναγήσεις για μαθητικές και άλλες ομάδες επισκεπτών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε ομάδες παιδιών, μέσω ειδικών προγραμμάτων περιβαλλοντικής αγωγής.

Στο ξενοδοχείο μας διεξάγονται εβδομαδιαία σεμινάρια από τους εθελοντές του Αρχέλωνα στους φιλοξενούμενους μας και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό!